Zientziaren historia

Zientziaren historiak zientziaren garapena biltzen du antzinatik gaur egun arte. Zientziaren hiru adar nagusiak hartzen ditu: naturala, soziala eta formala. Zientziaren lehen sustraiak Antzinako Egipton eta Mesopotamian daude, gure garaiaren aurreko 3000 eta 1200 urteen artean. Zibilizazio horiek matematikari, astronomiari eta medikuntzari egindako ekarpenek eragina izan zuten Antzinate klasikoaren geroagoko filosofia natural grekoan, non mundu fisikoko gertaerak kausa naturaletan oinarrituta formalki azaltzen saiatu baitziren. Mendebaldeko Erromatar Inperioa erori ondoren, munduaren ikuskera grekoen ezagutza hondatu egin zen latinez hitz egiten zuen mendebaldeko Europan Erdi Aroko lehen mendeetan (gure garaiko 400-1000), baina aurrera egin zuen grezieraz hitz egiten zuen Ekialdeko Erromatar Inperioan (Bizantziar Inperioa). Greziar testuen itzulpenen laguntzaz, heleniar mundu-ikuskera kontserbatu eta garatu egin zuten musulmanek Urrezko Aro islamikoan. Greziako lanak eta islamiar ikerketak Mendebaldeko Europan X. eta XIII. mendeen artean berreskuratu eta asimilatzeak Mendebaldeko filosofia naturalaren ikaskuntza berpiztu zuen. Filosofia naturala aldatu egin zen Iraultza Zientifikoan XVI. eta XVII. mendeetako Europan, ideia eta aurkikuntza berriak aurreko ikuskera eta tradizio grekoetatik urrundu ahala. Sortu zen Zientzia Berria mekanizistagoa zen munduari buruz zuen ikuspegian, matematikarekin integratuagoa eta fidagarriagoa eta irekiagoa, bere ezagutza metodo zientifiko definitu berri batean oinarritzen baitzen. Hurrengo mendeetan, beste "iraultza" batzuk gertatu ziren. XVIII. mendeko iraultza kimikoak, adibidez, metodo kuantitatibo berriak eta kimikarako neurketak sartu zituen. XIX. mendean, energiaren kontserbazioari, Lurraren adinari eta eboluzioari buruzko ikuspegi berriak sortu ziren. Eta XX. mendean, genetika eta fisikako aurkikuntza berriek azpi-diziplina berrien oinarriak ezarri zituzten, hala nola biologia molekularra eta partikulen fisika. Gainera, industriaren eta militarren kezkek eta ikerketa-lan berriak gero eta konplexuagoak izateak "zientzia handiaren" aroa inauguratu zuten, batez ere Bigarren Mundu Gerraren ondoren.